Kimyasalların güvenli bir şekilde yönetilmesi hem insan sağlığı hem de çevre açısından kritik bir konudur. Bu nedenle Avrupa Birliği’nin REACH düzenlemesine uyumlu olarak hazırlanan KKDİK Yönetmeliği (Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması) Türkiye’de kimyasal madde üreten, ithal eden ve kullanan tüm firmalar için önemli yükümlülükler getiriyor.

Yönetmelik ile amaçlanan, piyasaya arz edilen tüm kimyasalların kayıt altına alınması, değerlendirilmesi ve gerektiğinde kısıtlanarak güvenli kullanımının sağlanmasıdır. Böylece hem çalışanların hem de tüketicilerin maruz kaldığı riskler en aza indirilirken, çevreye yönelik olumsuz etkilerin de önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

2025 yılında güncellenen Usul ve Esaslar, kayıt süreçlerini daha anlaşılır hale getirerek firmaların uyum sağlamasını kolaylaştırıyor. Bu içerikte KKDİK’in kapsamını, kayıt sürecini, lider firma uygulamalarını ve işletmeler için dikkat edilmesi gereken adımları detaylıca ele alacağız.

KKDİK Nedir ve Neden Önemlidir?

KKDİK, yani Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Yönetmeliği, Türkiye’de kimyasal maddelerin güvenliğini sağlamak amacıyla uygulanan en kapsamlı düzenlemelerden biridir. Avrupa Birliği’nin REACH düzenlemesine uyumlu olarak hazırlanan bu mevzuat, piyasaya arz edilen her kimyasalın kayda alınmasını, insan sağlığı ve çevre açısından değerlendirilmesini ve gerektiğinde kullanımının sınırlandırılmasını şart koşar. Böylece üretimden tüketime kadar geçen tüm süreçte kimyasal güvenliği kontrol altına alınır.

Bu yönetmeliğin en önemli katkısı, risklerin önceden belirlenmesi ve bu risklere karşı alınacak önlemlerin net bir çerçeveye oturtulmasıdır. Sanayi tesislerinden ithalatçılara, küçük üreticilerden büyük ölçekli firmalara kadar geniş bir kesimi kapsayan yükümlülükler, yalnızca yasal bir zorunluluk değil aynı zamanda sürdürülebilir üretim için bir rehber niteliğindedir. Böylece hem çalışanların maruziyetleri azaltılır hem de çevre kirliliği en düşük seviyeye indirilir.

KKDİK’in önemi yalnızca çevre ve sağlıkla sınırlı değildir. Aynı zamanda uluslararası ticarette güvenilirlik ve rekabet avantajı da sağlar. Avrupa pazarına açılmak isteyen firmalar için bu yönetmeliğe uyum, ihracat süreçlerinde kritik bir şarttır. Bu nedenle KKDİK, sadece bir yasal düzenleme değil aynı zamanda firmaların geleceğini şekillendiren stratejik bir adımdır.

KKDİK Yönetmeliğinin Kapsamı ve Amacı

KKDİK Yönetmeliğinin temel amacı, piyasaya arz edilen kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini en aza indirmektir. Yönetmelik, kimyasal maddelerin kayıt altına alınması, değerlendirilmesi, izne tabi tutulması ve gerektiğinde kısıtlanmasına dair tüm süreçleri kapsar. Böylece hem üretim hem de ithalat süreçlerinde şeffaflık sağlanır, riskler kontrol altına alınır ve sürdürülebilir bir kimyasal yönetimi için ortak bir standart oluşturulur.

KKDİK Yönetmeliğinin Kapsamına Giren Başlıca Noktalar:

• Türkiye’de üretilen veya ithal edilen tüm kimyasal maddeler
• Yıllık belirli miktarın üzerinde piyasaya sunulan kimyasallar
• İnsan sağlığına doğrudan temas eden veya çevresel etkisi yüksek maddeler
• Kimyasal madde üreticileri, ithalatçılar ve eşya üreticileri
• Güvenlik bilgi formları ve kayıt dosyaları ile ilgili tüm yükümlülükler

Kapsam ve amaç çerçevesinde hazırlanan bu yönetmelik, yalnızca yasal uyumun sağlanması için değil aynı zamanda firmaların uluslararası pazarda güvenilirlik kazanması açısından da büyük önem taşır. KKDİK’e uyum, şirketlerin hem çevre dostu bir yaklaşım sergilemesine hem de Avrupa Birliği standartlarıyla uyumlu üretim yapmasına katkı sağlar.

Kimyasalların Kayıt Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Belirlendi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan yeni usul ve esaslarla birlikte kimyasalların kayıt süreci daha hızlı ve etkin bir yapıya kavuştu. Türkiye’nin lokomotif sektörlerinden biri olan kimya sektörü için hazırlanan düzenleme sayesinde, hem çevre ve insan sağlığı korunacak hem de Avrupa Birliği standartlarıyla uyumlu bir sistem oluşturulacak. Bakanlığın geliştirdiği Kimyasal Kayıt Sistemi ile firmalar, ürettikleri veya ithal ettikleri maddelerin fiziksel, kimyasal ve kullanım bilgilerini kayıt altına alarak şeffaf bir süreç yürütecek.

Yeni düzenlemede öne çıkan en önemli noktalardan biri, sanayicilerin sisteme daha kolay uyum sağlayabilmesi için geçici kayıt kolaylığının getirilmiş olmasıdır. İlk etapta kimyasalların güvenli kullanımını sağlamaya yetecek temel verilerin sisteme girilmesi yeterli olacak. Bu yaklaşım, hem üretim ve ithalat süreçlerinin aksamadan devam etmesini sağlıyor hem de işletmelerin aşamalı olarak sisteme entegre olmasına imkan tanıyor. Böylece sanayiciler, uzun vadede daha kapsamlı bilgi setlerini tamamlamaya yönlendirilirken, kayıt süreci hız kazanıyor.

Usul ve esaslarla birlikte ayrıca Kimyasallar Bilim Grubu ve Kimyasallar Danışma Grubu oluşturulması da dikkat çekiyor. Bilim grubu, üniversitelerden akademisyenlerin katılımıyla sektöre bilimsel destek sağlarken, danışma grubu ise kimyasallar yönetimiyle ilgili strateji, plan ve politika belirleme süreçlerinde tavsiye kararları verecek. Bu yapı sayesinde yalnızca mevzuat yükümlülükleri yerine getirilmekle kalmayacak, aynı zamanda Türkiye’nin kimya sektörünün ihracat gücü ve uluslararası rekabetçiliği de güçlendirilecek.

Mevzuatın Dayanağı ve Yasal Çerçeve

KKDİK Yönetmeliği, Türkiye’de kimyasalların güvenli yönetimi için hazırlanan en kapsamlı düzenlemelerden biridir. 23 Haziran 2017 tarihinde yürürlüğe giren yönetmelik, Avrupa Birliği’nin REACH düzenlemesi ile uyumlu bir yapıya sahiptir. Bu çerçevede hem çevreyi hem de insan sağlığını korumak amacıyla kimyasal maddelerin üretimden bertarafa kadar olan tüm sürecinin kayıt altına alınması, değerlendirilmesi, izne tabi tutulması ve gerektiğinde kısıtlanması öngörülür. Mevzuatın dayanağı, çevreyi kirlenmeden önce koruma ve sürdürülebilir sanayi üretimini güvence altına alma prensibine dayanır.

Mevzuatın Yasal Çerçevesi Şunları Kapsar:

• 2872 sayılı Çevre Kanunu
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmelikler
• Avrupa Birliği REACH düzenlemesi ile uyumlu hükümler
• Kimyasalların kayıt, değerlendirme, izin ve kısıtlamaya tabi tutulmasına ilişkin usul ve esaslar
• Güvenlik bilgi formları ve kimyasal kayıt sistemine dair yükümlülükler

Bu yasal çerçeve sayesinde firmalar hem ulusal düzenlemelere uyum sağlamakta hem de Avrupa pazarında ticari avantaj elde etmektedir. KKDİK yalnızca bir yükümlülük değil aynı zamanda sürdürülebilirlik, çevresel sorumluluk ve uluslararası rekabet gücü açısından stratejik bir araç olarak görülmektedir.

Kimler Kayıt Yükümlüsü Sayılır?

KKDİK Yönetmeliği kapsamında belirlenen kayıt yükümlülükleri, yalnızca büyük ölçekli sanayi kuruluşlarını değil, kimyasal madde ile doğrudan ya da dolaylı şekilde ilişkili olan birçok aktörü kapsar. Türkiye’de üretilen veya ithal edilen her kimyasalın güvenli kullanımı için kayıt altına alınması zorunludur. Bu nedenle üretim, ithalat ya da eşyaların imalat süreçlerinde kullanılan kimyasallardan sorumlu olan tüm taraflar kayıt yükümlüsü sayılır.

Kayıt Yükümlüsü Olan Taraflar:

• Kimyasal madde üreten sanayi kuruluşları
• Yıllık belirli miktarın üzerinde kimyasal ithal eden firmalar
• Kimyasal içeren eşya üreticileri
• İthalatçılar ve dağıtıcılar
• Güvenlik bilgi formu hazırlamakla yükümlü olan firmalar

Bu yükümlülüklerin amacı, piyasaya arz edilen her kimyasalın şeffaf bir şekilde denetlenmesi ve olası risklerin önceden belirlenmesidir. Dolayısıyla yalnızca üretici veya ithalatçılar değil, tedarik zincirinde yer alan diğer aktörler de sorumluluk taşır. Bu yaklaşım, hem çevre ve insan sağlığını korumak hem de Türkiye’nin kimyasal yönetimini Avrupa Birliği standartlarıyla uyumlu hale getirmek açısından büyük önem taşır.

Madde Bilgisi Değişim Forumu (MBDF) Nedir?

Madde Bilgisi Değişim Forumu, aynı kimyasal maddeyi kayıt ettirmekle yükümlü firmaların bir araya gelerek bilgi paylaşımı yaptığı ve ortak kayıt sürecini yönettiği bir yapıdır. Bu forum sayesinde aynı maddeye ilişkin tekrar eden çalışmalar önlenir, maliyetler düşürülür ve kayıt süreci daha hızlı ilerler. MBDF’nin temel amacı, aynı kimyasalı üreten veya ithal eden tarafların iş birliği yaparak güvenilir, tutarlı ve eksiksiz bilgi sunmalarını sağlamaktır.

MBDF içerisinde firmalar, kayıt için gerekli olan fiziksel, kimyasal, toksikolojik ve ekotoksikolojik bilgileri paylaşır. Bu bilgiler ortak bir dosyada toplanarak lider firma aracılığıyla sisteme sunulur. Böylece aynı kimyasal için farklı firmaların ayrı ayrı veri hazırlaması yerine tek bir dosya üzerinden kayıt yapılır. Bu durum hem idari yükü azaltır hem de sektörel şeffaflık sağlar.

Bu forumun bir diğer önemi de firmalar arasında iletişim ve koordinasyonu güçlendirmesidir. Katılımcılar yalnızca veri paylaşmakla kalmaz, aynı zamanda süreçte karşılaşılan sorunların çözümü için de birlikte hareket eder. Bu yaklaşım, Türkiye’de kimyasal yönetiminin AB standartlarıyla uyumlu hale gelmesine katkı sağlarken, sektörde sürdürülebilir ve güvenli bir kayıt sisteminin oluşturulmasına destek verir.

Geçici Kayıt Süreci ve Şartları

Geçici kayıt süreci, firmaların kimyasal kayıt sistemine hızlı bir şekilde uyum sağlamasını kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiş bir yöntemdir. Bu süreçte, kimyasalların güvenli kullanımını temin etmeye yetecek temel bilgiler sisteme girilerek kayıt işlemi başlatılır. Böylece üretim ve ithalatın aksamadan devam etmesi sağlanırken, firmalara daha kapsamlı bilgi setlerini tamamlamaları için ek süre tanınır. Bu yaklaşım hem sanayicilerin yükünü hafifletir hem de kayıt sistemine geçişi hızlandırır.

Geçici Kayıt Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Şartlar:

• Maddenin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ilişkin temel verilerin girilmesi
• Kullanım bilgileri ve maruziyet senaryolarının paylaşılması
• Güvenli kullanım için gerekli bilgilerin sunulması
• Eksik kalan toksikolojik ve ekotoksikolojik veriler için Bakanlığa bildirim yapılması
• Eksik verilerin tamamlanması amacıyla ek süre talebinde bulunulabilmesi

Bu sürecin en önemli avantajı, sanayicilerin kayıt yükümlülüklerini ertelemeden yerine getirebilmesine olanak tanımasıdır. Geçici kayıt, firmaların hem ulusal mevzuata uyum sağlamasını kolaylaştırır hem de uluslararası ticarette güvenilirlik kazandırır. Böylece Türkiye’nin kimya sektöründe AB standartlarıyla paralel bir şekilde ilerlemesi mümkün olur.

Kimyasallar Bilim Grubu’nun Görevleri

Geçici kayıt süreci, firmaların kimyasal kayıt sistemine hızlı bir şekilde uyum sağlamasını kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiş bir yöntemdir. Bu süreçte, kimyasalların güvenli kullanımını temin etmeye yetecek temel bilgiler sisteme girilerek kayıt işlemi başlatılır. Böylece üretim ve ithalatın aksamadan devam etmesi sağlanırken, firmalara daha kapsamlı bilgi setlerini tamamlamaları için ek süre tanınır. Bu yaklaşım hem sanayicilerin yükünü hafifletir hem de kayıt sistemine geçişi hızlandırır.

Geçici Kayıt Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Şartlar:

• Maddenin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ilişkin temel verilerin girilmesi
• Kullanım bilgileri ve maruziyet senaryolarının paylaşılması
• Güvenli kullanım için gerekli bilgilerin sunulması
• Eksik kalan toksikolojik ve ekotoksikolojik veriler için Bakanlığa bildirim yapılması
• Eksik verilerin tamamlanması amacıyla ek süre talebinde bulunulabilmesi

Bu sürecin en önemli avantajı, sanayicilerin kayıt yükümlülüklerini ertelemeden yerine getirebilmesine olanak tanımasıdır. Geçici kayıt, firmaların hem ulusal mevzuata uyum sağlamasını kolaylaştırır hem de uluslararası ticarette güvenilirlik kazandırır. Böylece Türkiye’nin kimya sektöründe AB standartlarıyla paralel bir şekilde ilerlemesi mümkün olur.

Kayıt Dosyası Güncelleme Zorunluluğu

KKDİK Yönetmeliği kapsamında kayıt dosyalarının yalnızca hazırlanması yeterli değildir, aynı zamanda sürekli güncel tutulması zorunludur. Üretim miktarındaki artış, kullanım alanlarındaki değişiklik, yeni toksikolojik veya ekotoksikolojik verilerin elde edilmesi gibi durumlarda dosyaların Bakanlık sisteminde güncellenmesi gerekir. Bu zorunluluk, kimyasalların güvenli yönetimini sağlamak ve kayıt sürecinde şeffaflığı artırmak açısından kritik bir rol oynar.

Güncelleme yükümlülüğü, firmaların yalnızca yasal düzenlemelere uyum göstermesi için değil, aynı zamanda ulusal ve uluslararası pazarda güvenilirlik kazanması için de önemlidir. Dosyaların düzenli olarak güncellenmesi, hem çevre ve insan sağlığı risklerinin azaltılmasına hem de sanayinin sürdürülebilir bir yapıya kavuşmasına katkı sağlar. Bu nedenle güncel bilgi paylaşımı, KKDİK sisteminde etkin uyumun en temel şartlarından biri olarak kabul edilmektedir.

Güvenlik Bilgi Formu (SDS) Hazırlama Kuralları

Güvenlik Bilgi Formu, kimyasal maddelerin güvenli kullanımına yönelik en önemli belgedir ve KKDİK Yönetmeliği kapsamında firmalar için zorunlu tutulur. SDS, kimyasalın fiziksel ve kimyasal özelliklerinden maruziyet senaryolarına kadar birçok detayı içerir ve iş sağlığı, güvenliği ile çevre koruma açısından kritik bir kaynaktır. Bu formların doğru, eksiksiz ve güncel bilgilerle hazırlanması, hem yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi hem de çalışanların güvenliğinin sağlanması için büyük önem taşır.

SDS Hazırlarken Uyulması Gereken Temel Kurallar:

• 16 başlık altında uluslararası standartlara uygun hazırlanması
• Türkçe dilinde ve anlaşılır bir formatta sunulması
• Kimyasalın fiziksel ve kimyasal özelliklerinin doğru şekilde belirtilmesi
• Tehlike sınıflandırmasının mevzuata uygun olarak yapılması
• Maruziyet senaryoları ve kullanım koşullarına dair bilgilerin eklenmesi
• Güncel toksikolojik ve ekotoksikolojik verilerin paylaşılması
• Düzenli aralıklarla gözden geçirilerek gerektiğinde revize edilmesi

SDS hazırlama sürecinde doğru verilerin kullanılması yalnızca yasal uyumu değil, aynı zamanda sektörde güvenilirliği de artırır. Bu belgeler işverenler için çalışan sağlığını korumada, ithalat ve ihracat süreçlerinde ise uluslararası standartlara uyum sağlamada önemli bir referans niteliği taşır. Güçlü ve güvenilir bir SDS altyapısı, firmaların hem iç pazarda hem de global ölçekte rekabet avantajı elde etmesine katkı sağlar.